Om een gezonde werkplek aan werknemers te bieden, is het belangrijk om een beeld te brengen in welke mate zij in contact komen met schadelijke factoren. Denk bijvoorbeeld aan chemicaliën, micro-organismen, geluid en trillingen. Dit wordt onder andere gedaan door middel van blootstellingsmetingen. Arbeidshygiënisten zijn specialisten die deze metingen uitvoeren. Zij helpen bij het beoordelen van de risico’s en adviseren over passende maatregelen om die risico’s te beperken.
Soorten blootstellingsmetingen
Blootstelling kan op verschillende manieren in kaart worden gebracht. Afhankelijk van de vraagstelling en benodigde verdieping kan worden gekozen voor onder andere vragenlijsten, metingen, observaties of modellering. De basis voor alle soorten risico’s wordt gelegd in de verplichte Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Als er in de RI&E wordt vastgesteld dat er een risico aan blootstelling is aan onder andere geluid, stoffen/dampen/gassen, micro-organismen, trillingen of straling, is er aanvullend onderzoek nodig. Dit onderzoek helpt om vast te stellen wie, wanneer, in welke mate en hoe lang worden blootgesteld aan de betreffende risico’s. Vervolgens kunnen passende maatregelen worden genomen.
Methoden
Er zijn verschillende methoden om de blootstelling aan veiligheids- en gezondheidsrisico’s in kaart te brengen:
Gevalideerde modellen
Er bestaan verschillende gevalideerde modellen om voor veel voorkomende situaties een inschatting te maken van de blootstelling en het mogelijke risico. Voorbeelden van modellen voor gevaarlijke stoffen zijn ART, ECETOC TRA, Stoffenmanager, MEASE, EMKG-EXPO-TOOL en EASE. Ook voor bijvoorbeeld het beoordelen van fysieke belasting zijn diverse tools ontwikkeld.
Blootstellingsmetingen
Soms is een directe meting nodig om blootstelling nauwkeurig vast te stellen. Met gespecialiseerde apparatuur kunnen onder andere luchtmonsters (bijvoorbeeld voor stof of gas), binnenklimaat, geluidsniveaus, trillingen, lichtniveaus worden gemeten en gemonitord.
EN 689 biedt een gestructureerde aanpak om blootstelling aan stoffen te beoordelen, inclusief het bepalen van de blootstellingsniveaus die de werknemers ervaren. Ook beschrijft EN689 een methode voor basiskarakterisering. Deze basiskarakterisering omvat het verzamelen van informatie die essentieel is om een goed begrip te krijgen van de werkplek en de mogelijke blootstelling van werknemers.
Gezondheidsmonitoring
Het volgen van de gezondheid van werknemers, bijvoorbeeld via een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO), kan helpen om vroegtijdig gezondheidsproblemen door blootstelling aan gevaren te signaleren. Gezondheidsmonitoring kan onder andere plaatsvinden door middel van urine-monsters, bloedmonsters of vragenlijsten waarin mogelijke gezondheidsklachten worden uitgevraagd.
Wet- en regelgeving
Het in kaart brengen en monitoren van risico’s is essentieel met oog op de gezondheid van werknemers, zowel op de korte als de lange termijn. Dit is bovendien van belang om te voldoen aan wet- en regelgeving. In de Arbowet is vastgelegd dat werkgevers een zorgplicht hebben en dat zij hun werknemers moeten beschermen tegen mogelijke gezondheids- en veiligheidsrisico’s. Door blootstelling goed in kaart te brengen, kunnen preventieve maatregelen worden genomen volgens de arbeidshygiënische strategie (ook wel STOP-strategie genaamd, of TOP in het geval van fysieke belasting). Voorbeelden van preventieve maatregelen zijn het vervangen van stoffen, verbeteren van ventilatie, het installeren van geluidsdempers of het verstrekken van beschermende kleding.
